Visie:
Verliestaken
Bij praktijk Pauwenveer werk ik vanuit de theorie van de verliestaken. Deze zijn ontwikkeld door therapeut William Worden en zijn leidend in de actuele verliesbegeleiding. De taken geven aan dat omgaan met verlies een ‘werk’ is. Het is geen proces dat zichzelf voltrekt; het vraagt om inzet. Het onderscheid in verschillende taken doet recht aan het feit dat verliesverwerking geen vastgestelde route kent. U bent niet na 3 maanden in fase X, of na 2 jaar klaar met het verwerken van een verlies. Een verlies verandert het leven voor altijd en op onbepaalde momenten kunnen één of meerdere van de verliestaken om aandacht vragen.
Een gesprek met een verliesbegeleider helpt om zicht te krijgen op de verliestaak waarmee u (of uw kind) werkt en geeft u ideeën hoe u dit kunt aanpakken.
Taak 0: Leren omgaan met gevoelens
Voorafgaand aan de verliessituatie waarin u zich nu bevindt, heeft u al leren omgaan met verdriet, gemis en teleurstelling. U leerde dit op de dag waarop u als peuter een vinger tussen de deur kreeg, als kleuter een huisdier verloor of als kind een voetbalwedstrijd verloor. Wat u jong aangeleerd kreeg – of uzelf aanleerde – als reactie op verdriet is bepalend voor hoe u nu als volwassene omgaat met deze gevoelens. Werd u getroost? Mocht u huilen of moest u uzelf vermannen? Werd u getroost met een omhelzing, een gesprek of een cadeau? Hoe bepaalt dit vroeg aangeleerde gedrag hoe u nu met uw rouw en verlies omgaat?
Taak 1: De realiteit van het verlies erkennen
Het onder ogen zien van een verlies vraagt om een erkenning: dit huwelijk is echt stuk, deze geliefde is echt overleden. Erkenning is ook de consequenties van het verlies onder ogen zien. ‘Opa kan dus niet meer op mijn verjaardag komen’ of ‘Ik zal niet meer naar mijn werk gaan’. Voor het erkennen van de realiteit is informatie belangrijk. Daarmee vallen puzzelstukjes op zijn plaats en krijgt het verlies gezicht. Gespreksvragen zijn: Wat is er gebeurd? Hoe hoorde u ervan? Welke informatie heeft u nodig om het verlies aan te kunnen kijken?
Ook bij kinderen en jongeren geldt dat zij behoefte hebben aan informatie. Niet alle details over het waarom van een echtscheiding, of het hoe van een overlijden hoeven gedeeld te worden. Maar enige eerlijke informatie is van belang, hoe confronterend dan ook. Op vragen waar geen antwoord op wordt gegeven kunnen kinderen namelijk eigen – onterechte – spookbeelden bedenken.
Taak 2: Het verlies doorleven en ervaren
Een ingrijpende verandering brengt een warboel aan emoties met zich mee. Die duiken op en gaan weer. Ook hebben ze allerlei gezichten: opluchting, angst, pijn, verlangen, woede, gemis en vele meer. Het vraagt om ontrafeling en om herkenning. Welk gevoel overvalt me? Welke gedachten roept dit gevoel op? Wat doen deze gevoelens met mij?
Bij kinderen en jongeren geldt nog meer dan bij volwassenen dat een verlies ongekende en onbekende gevoelens met zicht meebrengt. Ongekend qua omvang. Onbekend in de zin van: met een loyaliteitsconflict tussen kind, vader en moeder heeft een kind doorgaans geen ervaring totdat er een echtscheiding plaatsvindt. Uw gevoel herkennen, duiden en uiten is onderdeel van deze taak: ‘aha, dit is dus wat ik voel’.
Spelvormen en creativiteit helpen om gevoelens te herkennen, duiden en uiten. Zij zijn een belangrijk instrument voor kinderen en jongeren om gevoelens te ordenen en er woorden voor te vinden.
Taak 3: Verder leven met gemis èn herinneringen
Bij het verwerken van een verlies horen achterom en vooruit kijken. De veranderde levenssituatie of leefomgeving vraagt om verkenning. Er moeten nieuwe vaardigheden worden ontwikkeld. Herinneringen ophalen en delen maken een belangrijk deel uit van hervinden van zichzelf. Wat mist u? Wat is er voor u veranderd? Hoe wilt u verder? Wat houdt u overeind en geeft kracht?
Taak 4: Het leven oppakken.
Richting en zin vinden lukt wanneer er verbinding is gemaakt met het verlies. U kunt weer genieten van iets moois, zonder daarbij het verdriet uit de weg te gaan. U investeert in nieuwe relaties, hobby’s en heeft zicht op de persoonlijke toekomst. Dwars door de verlieservaring heen, bent u in beweging gekomen.